Wilt u meer weten over de geschiedenis van Tenerife?
In dit derde deel van de geschiedenis wordt de periode beschreven waarin de Spanjaarden Tenerife veroverden op de Guanchen.
deteiding.nl
Nadat eerst de Feniciërs, de Grieken, de Carthagers en de Romeinen Tenerife bezochten kwamen honderden jaren later de Genuezen en de Spanjaarden het eiland bezoeken. Dat eindigde toen de Spanjaarden het eiland veroverden en bezetten. De periode van assimilatie nadat de Guanchen verslagen waren behoort eveneens bij dit deel.
Dit deel van de geschiedenis van Tenerife werd geschreven naar aanleiding van de 10de wijnproeverij van de nederlandstalige vereniging El Teide op 14 mei 2021 bij het naderend einde van de Corona crisis.
Zoals gewoonlijk spelen mythen en sagen, naast wetenschappelijk onderzoek, een belangrijke rol bij geschiedschrijving.
Sahara.
Veranderingen in het klimaat leidden tot de uitdroging van Noord-Afrika rond het 8e millennium voor Christus. Zo'n 6000 tot 4000 jaar geleden trad in de Sahara en Arabië een abrupte verwoestijning op.
Uiteindelijk vormde zich een woestijn, de Sahara (ca. 2500 v.Chr.).
De stammen van Noord-Afrika migreerden naar elke plek waar nog rivieren aanwezig waren. Zo werd ook de Nijl bevolkt en werd een landbouweconomie ontwikkeld langs de Nijl.
Een klein deel van de stammen ging westwaarts naar het huidige Marokko.
Verdere woestijnvorming en relatieve overbevolking kan er toe geleid hebben dat Cro-Magnon stammen toen al hun toekomst zagen op Tenerife. Wetenschappelijk bewijs is hier niet van.
Zij zouden dan aangemerkt kunnen worden als de eerste boot - en klimaat vluchtelingen.
Egyptenaren.
De Noorse antropoloog Thor Heyerdahl speelt voor Tenerife een rol bij de vroegste geschiedenis.
Zijn theorie dat er door de Egyptenaren meer dan 2 millennia vóór Christus piramides werden gebouwd langs de Middellandse zee kust, Tenerife en Zuid-Amerika is volgens veel wetenschappers niet bewezen ook al zijn er andere wetenschappers die er van overtuigd zijn dat de piramides die door Thor Heyerdahl bij Güímar ontdekt zijn veel ouder zijn dan de komst van de eerste Guanchen rond 5 eeuwen vóór Christus.
Om zijn theorie kracht bij te zetten heeft hij aangetoond dat de Canarische Eilanden en Zuid-Amerika door de Egyptenaren bereikbaar waren met hun primitieve papyrusriet boten.
U kunt zelf zijn museum in Güímar bezoeken om uitleg te krijgen over zijn onderzoek
Feniciërs
Ook de Feniciërs waren in hun bloeitijd, 1200 – 800 jaar vóór Christus met hun toentertijd vooruitstrevende houten Bireem boten in staat de Canarische eilanden te bereiken en dus de “Zuilen van Hercules” te passeren.
Zij hebben zich er niet gevestigd omdat de Feniciërs en later de Carthagers of Puniërs geen handelsmogelijkheden zagen.
Romeinen.
De door de Romeinen 25 jaar vóór Christus benoemde koning Juba II van Numidië en Mauritania organiseerde in het begin van onze jaartelling een ontdekkingsreis naar de eilandengroep die hij vanwege de vele wilde honden de naam Canariae Insulae (hondeneianden) gaf. Over de naamgeving bestaat geen consensus bij de wetenschappers.
Vast staat dat de eilanden toen al bewoond werden door verschillende Berberstammen.
Tino Zundorf, 14 mei 2021.
1. De geschiedenis van de Spaanse Conquistadores op Tenerife en de strijd van de Guanchen.
Toen Columbus in 1492 Tenerife passeerde op weg naar La Gomera 🡥 voor een tussenstop op 12 augustus, was Tenerife geen Spaans bezit en werd bewoond door Guanchen.
Alonso Fernández de Lugo met zijn troepen, gezonden door de Reyes Católicos, kwamen op 1 mei 1494 aan land bij het strand van Añaza met het doel om van dit eiland Spaans bezit te maken.
Op deze locatie bevindt zich nu een groot winkelcentrum met o.a. Carrefour en Mediamarkt.
Op 3 mei 1494 werd daar een mis opgedragen en het Heilige Kruis geplaatst, de vestiging van de stad Santa Cruz.
De mis van 3 mei 1494 op het strand van Añaza.
<< Iglesia Matriz de Nuestra Señora de la Concepción.
Het Heilige Kruis is nog steeds te bewonderen in de Iglesia Matriz de Nuestra Señora de la Concepción 🡥 die in het oudste deel van het centrum in Santa Cruz de Tenerife 🡥 te vinden is.
De Paapse doctrine was volop van toepassing. De paus vertegenwoordigde God en de Reyes Católicos vertegenwoordigden de paus in Spanje. Er moest geloofd of bekeerd worden. De levens van aanhangers van een ander geloof, de vereerders van primitieve goden en de niet gelovigen telden niet. Te vergelijken met de Islamitische Staat nu.
De oorspronkelijke bewoners in de geschiedenis van Tenerife waren afstammelingen van de Berbers, de Guanchen. Zij vestigden zich circa 5 eeuwen voor Christus op Tenerife.
Zij kwamen uit Noordwest-Afrika met rieten boten, voortgedreven door de overheersende noordoostenwind en de zeestroming.
Na aankomst verwaarloosden zij deze boten. Riet was er niet op Tenerife om de boten te herstellen en zij hadden niet de gereedschappen om houten boten te bouwen.
Bovendien verhinderden de overheersende wind en zeestroming een terugkeer.
Zij leefden nog in het stenen tijdperk. Het wiel kenden zij niet en zij woonden in grotten.
<< Zicht op de buitenkant van de grot van de Mencey Bencomo in de Barranco del Pino bij La Orotava.
Interieur van de grot van de Mencey Bencoro
Op Tenerife waren er in die periode van de geschiedenis 9 Guanchen koninkrijkjes met ieder een eigen koning, de Mencey.
Standbeelden van deze 9 Mencey’s zijn te bewonderen in Candelaria op het plein voor de Basílica de Nuestra Señora de la Candelaria
De Guanchen waren herders en hielden zich verder bezig met landbouw, zoals granen en peulvruchten. In beperkte mate met visserij, zij hadden geen boten.
De zwarte Tenerife varkentjes bestaan dus al eeuwen op Tenerife maar ook de lokale geiten, schapen en kippen. Zelfs de kikkererwten en andere peulvruchten worden als meer dan 20 eeuwen op Tenerife verbouwd.
Huiden en beenderen van hun kudden werden gebruikt als kleding of bewerkt tot gereedschap en wapens. Van hout, stenen en repen dierenvellen werden speren, bijlen en knuppels gemaakt.
De conquistadores sloten vrede met 4 van de 9 koninkrijkjes en de Mencey’s te weten van Anaga, Abona, Adeje en Güímar. Daar tegenover stonden de degenen die zich tegen de invasie verzetten, genaamd oorlogsbendes .Daute, Icod , Tacoronte , Taoro en Tegueste.
4 Mencey’s onderwerpen zich aan het gezag van de Spanjaarden o.l.v. Alonso Fernández de Lugo.
Van Añaza werd via het Anaga gebergte van de bevriende Mencey naar de Vallei van la Orotava gemarcheerd via de Valle de Guerra (oorlogs vallei).
Acaymo was de koning van de regio Tacoronte in het noorden van Tenerife bestaande uit de huidige dorpen Tacoronte 🡥, La Matanza de Acentejo en El Sauzal 🡥. Acaymo voerde oorlog met de Mencey Bencomo van Taoro, maar zij hadden kort voor de aankomst van de veroveraars vrede gesloten.
Bencomo was de koning van Taoro. Zijn koningrijk bestond uit de huidige dorpen Villa de La Orotava 🡥, La Victoria de Acentejo 🡥, Santa Úrsula 🡥, Puerto de la Cruz 🡥, Los Realejos 🡥 en San Juan de la Rambla 🡥, Hij leidde de Guanchen die zich tegen de Spaanse invasie verzetten. Hij werd de Grote Koning genoemd. Een dochter van Bencomo, Dácil, zou later trouwen met een Spaanse leger kapitein.
Standbeeld van Princesa Dácil in La Orotava.
De Guanchen kenden dit gebied als hun broekzak en wisten de Spaanse conquistadores door een list in de Barranco van Acentejo te lokken om ze daar op 31 mei 1494 in de pan te hakken bij wat later La Matanza 🡥 (de slachting) is gaan heten.
Nog steeds is het een wonder dat de primitief bewapende Guanchen het goed bewapende Spaanse leger kon verslaan. Een schilderij hierover geeft een beeld hiervan.
Alonsa Fernández de Lugo en zijn troepen vluchtten naar Gran Canaria dat zij eerder veroverd hadden.
Daar werden de troepen gereorganiseerd en in 1496 werd een nieuwe poging gedaan en werden de Guanchen beslissend verslagen bij La Victoria (de overwinning). De naam komt van de kreten die de Spanjaarden uitriepen bij de overwinning : VICTORIA ! VICTORIA !
De Guanchen werden afgeslacht of gevangen genomen en tot slaaf gemaakt. Zij werden ingezet voor lokale economische activiteiten of als slaaf verkocht op de slavenmarkten van Sevilla of Valencia.
Overzicht van de strijd bij de Barranco van Acentejo ter hoogte van het tegenwoordige La Matanza, niet bepaald een gelijk speelveld.
Na verovering door de Spanjaarden en de slachting die werd aangericht, waren er weinig mannen over. De immigranten mengden zich met de Guanchen vrouwen waardoor een aanzienlijk gedeelte van de lokale bevolking van vandaag zijn wortels heeft in de Guanchen cultuur. Recent wetenschappelijk DNA onderzoek wijst uit dat dit 10 tot 35% is.
Suikerriet, geïntroduceerd door Pedro de Vera, was in de 16 eeuw de belangrijkste vervanging van de economische structuur van de Guanchen. Pedro de Vera was gouverneur van Gran Canaria.
Een suikerriet plantage
Voor deze nieuwe industrie werden o.a. de Guanchen als slaaf ingezet. Er werd goed op gelet dat er niet teveel Guanchen bij elkaar konden komen want het was een trots en opstandig volk en zodra zij kans zagen zich met een groep te verzetten deden zij dat.
De suikerhandel was voor een groot deel in buitenlandse handen, voornamelijk uit Genua en Vlaanderen.
Zoals gewoonlijk waren de dominante groepen onder de landeigenaren, de aristocraten, de kerk en de handelaren.
Hout was in die periode van de geschiedenis van groot belang als brandstof voor de suikerindustrie, maar ook om boten mee te bouwen om naar America en Spanje te kunnen exporteren.
Een hout-energie verslindende suikerfabriek
De landbouw werd door de ongecontroleerde houtkap op grote schaal mogelijk gemaakt, zoals overigens in heel Europa. In onze eeuw wijzen wij naar o.a. Brazilië, Indonesië en Maleisië met betrekking tot dit misbruik van de natuur zonder onze eigen rol in het verleden te erkennen.
Halverwege de 16 eeuw was het uit met de suikerpret. De Guanchen mochten niet langer als slaaf gebruikt worden en de overgebleven slaven kregen betere arbeidsomstandigheden waardoor de suikerprijzen stegen.
De concurrentie vanuit Afrika en Midden America nam de overhand.
Goedkope suiker uit die gebieden door de inzet van slaven uit Afrika nam de wereldhandel over, een eeuwenoude economische wet.
Na de suikerindustrie werd de landbouw langzaam overgenomen door het verbouwen van granen, druiven en in het begin van de 17de eeuw kwam de teelt van de aardappel op.
De papas, Tenerife aardappeltjes, van oorsprong uit Peru.
Dit nieuwe voedingsmiddel kwam uit Peru en Chili en werd in 1536 voor het eerst in de geschiedenis door ontdekkingsreizigers naar Spanje meegenomen.
Later gevolgd door de tomaten die vanuit Peru via Mexico en de Azteken cultuur naar Spanje kwamen.
Natuurlijk met een tussenstop op de Canarisch Eilanden waar een klein deel van deze gewassen aan land kwam om hier geteeld te worden.
De tomaten waren een heilige plant voor de
Azteken maar kwamen van oorsprong uit Peru.
Dit eerste deel is geschreven door Tino Zundorf, 14 mei 2021.
2. De restanten van de Guanches cultuur op Tenerife.
De Spanjaarden die zich nu verzekerd wisten van de economische macht over het eiland leerden langzamerhand ook de gebruiken van de Guanches kennen en één van de eerste dingen die zij overnamen was het gebruik om gemalen graanproducten te roosteren en te zouten om zo een heel voedzaam product te kunnen maken. Dat is wat we nu gofio noemen en dat product is nu nog steeds de basis van een groot aantal gerechten op Tenerife. Zie hiervoor de pagina over gastronomie 🡥.
Een aantal sporten werden ook overgenomen door de veroveraars zoals de oorspronkelijke worstelcultuur dat nu bekend staat als lucha canaria, een andere sportieve prestatie van de oorspronkelijke bewoners was het springen over rotsen met behulp van een stok, de salto del pastor, en tenslotte werd het nu nog beöefende gooien met stenen, het levantamiento de piedra al snel wijdverspreid door de nieuwe bewoners van Tenerife gespeeld en maken zodoende nu een belangrijk deel uit van de folklore van Tenerife 🡥.
In Santa Cruz de Tenerife is in het museum Museo de la Naturaleza y el Hombre zijn veel artefacten te zien en is er veel te lezen over de geschiedenis van de Guanches.
3. De vroege samenleving na de verovering.
In de eerste jaren van de 14e eeuw waren de Guanchen met ongeveer 40% van de bevolking nog steeds de grootste groep van de samenleving en bestond, naast de oorspronkelijke bewoners, uit veroveraars en kolonisten uit Galicië, Asturië, Baskenland, Extremadura, Castilië, Leon en Andalusië. Een, voor de ontwikkeling van het eiland belangrijke groep, kwam uit de Nederlanden en Italie, zij kwamen naar Tenerife om handel te drijven en om te investeren in de nog niet vrijgegeven gronden. De derde groep waren de ambachtslieden en die kwamen overwegend uit Portugal.
In de samenleving die zo ontstond was de sociale afkomst al vrij snel net zo belangrijk als in de landen waar al die emigranten vandaan kwamen. De grootste landeigenaren waren doorgaans de eerste veroveraars die bijgedragen hadden aan de kosten van de verovering en waren zeer goed bedeeld. Ook hun kinderen genoten allerlei voorrechten. De trede daarna waren de handelaren en iets lager de ambachtslieden. De werkers stonden onderaan de ladder. De direct al goed vertegenwoordigde geestelijkheid zorgde voor het zieleheid van allen en verhief zich boven allen met als basis het katholieke geloof en de daarbij passende mores.
Hieronder staat een impressie van het Museo de Historia y Antropología de Tenerife ofwel het Museum over de geschiedenis en de antropologie van Tenerife.
Verwante onderwerpen:
pagina: geschiedenis van Tenerife
deteidng.nl