Wijn van Tenerife en de historie daarvan.
De wijncultuur op Tenerife kent mooie kwaliteitswijnen met een eigen Denominación de Origin en een lange, boeiende geschiedenis.
In de lange geschiedenis was de productie en handel in Tenerife wijnen afhankelijk van geopolitieke ontwikkelingen, sociaal-economische omstandigheden en veel andere externe factoren. In het begin van de vijftiende eeuw werden de eerste wijnstokken geplant en bijna 500 jaar later wordt in 1985 de eerste Dominación verleend.
1402-1450 Vreedzame bezetting van Lanzarote met toestemming van de Koning Enrique III van Castille door de graaf uit Normandië; Juan de Bethencourt.
De eerste wijnstokken worden op Lanzarote geplant. Geen wonder, want Juan de Bethencourt is ook
Heer van Sancerre in Frankrijk, bekent voor zijn wijn.
Het zijn de wijnstokken van de Malvasia druif die geïmporteerd werden vanuit Griekenland.
Afbeelding: Juan de Bethencourt.
De naam Malvasia is een Italiaanse verbastering van het Griekse Monemvasia, een in de Middeleeuwen belangrijke Zuid-Griekse havenstad op de Peloponnesos
Afbeelding: Malvasia druif
Moremvasia, een belangrijke havenstad van waaruit wijn van de Malvasia druif uit de Peloponnesos werd geëxporteerd.. In de 15de eeuw behorend tot Venetië.
Afbeelding: Moremvisa in de huidige tijd
1337-1453
De 100 jarige oorlog tussen Engeland en Frankrijk bemoeilijkt de wijnhandel tussen Bordeaux en Engeland. Engelse handelaren zoeken nieuwe wijngebieden en sommige ontdekken Lanzarote als wijneiland en voeren er op beperkte schaal handel mee.
1478
In Engeland wordt voor het eerst melding gemaakt van Canarische wijn van Lanzarote. In een legende wordt verteld dat George of Clarence, broer van Edward de Vierde in een vat Malmsey, zoals de wijn van de malvasia druif werd genoemd, verdronken werd nadat hij de koning tot val had proberen te brengen.
Afbeelding: de verdrinking van George of Clarence in een vat Malvasia
1491
Don Guzmán el Bueno, Hertog van Medina Sidonia, Heer van Sanlucar de Barrameda hief de export belasting op voor wijn uit het sherry gebied. Gunstig voor de wijnen uit dit gebied.
1494-1496
De Spaanse Conquistadores onder leiding van Alonso Fernández de Lugo, moorden de Guanches op Tenerife uit of nemen ze gevangen om als slaven te verkopen.
Afbeelding: Alonso Fernández de Lugo
De Guanches kenden geen druiven of wijn maar de Conquestadores namen de eerste wijnstokken mee. Zoals ook op Lanzarote was het van het ras Malvasia, die zij uit Kreta en van Lanzarote haalden.
1500
De export van Tenerife wijn werd moeilijk gemaakt doordat de invoerhaven Sevilla hoge belastingen hief op Canarische producten om hun eigen producten, (o.a. sherry) te beschermen.
1517
Engelse handelaren kregen een bevoorrechte status in het sherrygebied
1520
Canarische wijnen beginnen naam te maken in Europa.
1553
Door de scheiding van Henry de Achtste en Catherina van Aragon kwam de relatie Engeland - Spanje onder druk te staan. Door de breuk van Engeland met de Rooms Katholieke kerk werden Engelse handelaren in Spanje slachtoffer van de Spaanse Inquisitie. De sherryhandel tussen Jerez de la Frontera en Engeland wordt zwaar aangetast en Engelse en Nederlandse handelaren gaan op zoek naar vervangende producten. Begin van de opkomst van de Canarische wijn.
De Engelse handelaren en investeerders gingen de Canarische wijnindustrie steeds meer domineren.
1564
Sir John Hawkins, de latere Engelse zeeheld, noemt de wijn van de Canarische eilanden in Engeland kortweg "Canary" genoemd: "Beter dan welke Spaanse wijn ook" Hij bezoekt in 1564, als slavenhandelaar, de Canarische Eilanden op weg naar Sierra Leone.
1580
De Koning van Portugal sterft zonder troonopvolger. Koning Philip de Tweede van Spanje eist zijn rechten op en veroverd Portugal. Hij geeft opdracht tot de invasie van Engeland.
Philippe II
Spanje start met het bouwen van de Armada in Cadiz. Hierdoor komt de sherry export naar Engeland tot stilstand, verdere opkomst van de Canarische wijn.
1590
De Canarische wijn wordt mateloos populair in Engeland en speelt een belangrijke rol in het dagelijks leven aan het hof en in de kroegen.
1595
Shakespeare schrijft over Canary wine in zijn komedie “ De Vrolijke vrouwtjes van Windsor”.
Foto: Shakespeare boven foto: Philippe II
1597
Shakespeare schrijft het historische toneelstuk “Henri de Vierde”.
Zoals ook in “De Vrolijke vrouwtjes van Windsor” speelt Sir John Falstaff een hoofdrol. Omdat deze gek was op Canarische wijn, werd hij ook wel Sir John Canary benoemd.
1601-1602
Shakespeare schrijft over Canary wine in zijn komedie “Twelfth Night”
In Nederland bekent als “Driekoningen avond”.
In totaal refereert Shakespeare in zijn werken 134 keer aan Canarische wijn
1ste helft 17de eeuw
Wijn is dan het belangrijkste export product van de Tenerife. De belangrijkste markten waren Engeland, de Spaanse - en Britse kolonies in Amerika en in mindere mate de Noord-Europese landen. De wijnbouw neemt zoveel agrarische grond in beslag dat basisvoedsel vanuit Lanzarote en Fuerteventura moet worden geïmporteerd. De prijs van basisvoedsel steeg hierdoor explosief. Hierdoor werd door sommige landeigenaren de keus gemaakt om wijnslokken te rooien en weer basisvoedsel te gaan verbouwen.
1620-1630
De 1ste wijncrisis. De handel met Amerika werd gecontroleerd door de Casa de la Contratación in Sevilla. Zij stellen import quota's in voor de Britse en Spaanse kolonies en Spanje zelf waardoor de prijs van wijn sterk daalt.
1640
Portugal maakt zich los van Spanje. De export naar Portugal en de Portugese kolonies komt tot stilstand.
Foto: Falstaff
1650
Door het huwelijk van Charles de Tweede van Engeland met de Portugese Catalina de Braganza werd de export naar de Engelse, de Caribische - en Amerikaanse markt gedecimeerd doordat Engeland de handel met Portugal ging bevorderen.
1666
Omdat de favoriete wijn van de Engelsen van de Malvasiadruif steeds minder vanuit de oost Mediterranée kon worden gehaald door de opkomst en veroveringen van het Ottomaanse rijk kreeg de wijnhandel vanuit Tenerife een nieuwe impuls.
Foto: Monument in Garachico ter herinnering aan de wijnopstand in 1666
1670-1700
De laatste decennia van de 17de eeuw was er nog maar weinig over van de eens zo bloeiende wijnindustrie op Tenerife
1703
Opkomst van de Port wijn. Door het Methuen verdrag, waarbij Portugal politiek en economisch afhankelijk werd van Engeland, kregen wijnhandelaren import belasting voordeel bij het importeren van de Portwijn.
1706
De uitbarsting van de Vulcán de Trevejo, een uitloper van El Teide, verwoestte het stadje en de haven van Garachico. De belangrijkste exporthaven voor Tenerife wijn.
Schilderij van de vulkaan uitbarsting in 1706 die een groot gedeelte van Garachico en vooral de haven verwoestte.
De vissershaven van Puerto de la Cruz wordt aangepast om de rol van Garachico over te nemen.
Foto: de haven van Puerto de la Cruz met rechts het douane gebouw.
18de eeuw
Er werd geprobeerd de Canarische wijncultuur nieuw leven in te blazen door imitatie Madeira op de markt te brengen. Deze actie was direct verantwoordelijk voor de introductie van de rode druiven rassen op Tenerife.
Er wordt geschat dat ca. 80% van de in Amerika populaire Madeirawijn in feite van de Canarische Eilanden afkomstig was.
1ste helft 18de eeuw
Naast de imitatie Madeira en veel eenvoudige wijnen, werden er gelukkig ook een aantal goede wijnen gemaakt
2de helft 18de eeuw
Het smokkelen van wijn naar de Britse koloniën in Amerika, om de handelsbeperkingen en het toezicht vanuit Sevilla te ontlopen, neemt door de ligging van Tenerife enorm toe.
1770
Canarische wijnen waren erg populair in Amerika. De voornaamste importhaven was Philadelphia in de Engelse kolonie Pennsylvania
Stadsplan van Philadelphia, de rede van de stad en het “State House of the Province of Pennsylvania” aan de rivier de Delaware
1775-1783
Onafhankelijkheidsoorlog Amerika. Kolonisten van 13 Engelse kolonies in Amerika, gesteund door Frankrijk, Spanje en Nederland, begonnen een onafhankelijkheid oorlog.
De oorlog werd voornamelijk gefinancierd door de Franse staat en Nederlandse Bankiers.
De Amsterdamse bankiershuizen Willink, Van Staphorst en De la Lande & Fynje versterkten leningen tot bijna 30 miljoen gulden.
Ook wijn uit Tenerife speelde bij de financiering een rol.
Het belangrijke handelshuis uit Puerto de la Cruz, Juan Cólogan y Hixos, van de zakenman Tomás Cólogon, zorgde hiervoor via contacten met één van de “Founding Fathers”, Benjamin Franklin.
Zij kregen hulp van de financier van Ierse origine, Robert Morris. Een Iers onderonsje dus.
De Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog
Dit gebeurde in het diepste geheim om andere handelsbelangen niet te schaden.
De opbrengsten van de export van Tenerife wijnen werden er voor aangewend.
De familie Cólogan hebben Ierse wortels. Hun oorspronkelijke naam is MacColgan.
In 1743 werd Tomás Cólogan geboren in Puerto de la Cruz.
Nazaten van Tomás Cólogon wonen nog steeds op de Canarische Eilanden.
De politieke invloed door afstammelingen van Ierse kolonisten in Amerika van vóór de onafhankelijkheidsverklaring bleef en blijft onverminderd groot. Liefst 23 presidenten van de Verenigde Staten hadden en hebben hun wortels in Ierland.
De laatste 60 jaar alle presidenten met 2 uitzonderingen.
Tomás Cólogan.
1776
Onafhankelijkheidsverklaring van Amerika.
Thomas Jefferson wordt beschouwd als de geestelijke vader van de Verenigde Staten. Hij ontwierp de grondslagen van de natie met o.a. de uitgangspunten: 'alle mensen zijn gelijk geschapen', volkssoevereiniteit, het recht op verzet tegen de overheid wanneer die zich zelf niet aan de wet zou houden, en het 'natuurlijke' recht op individuele vrijheid, leven en “the pursuit of happiness”, het nastreven van geluk.
Declaration of Independence, “We the People”
1783
De vrede van Parijs maakt een einde aan de Amerikaanse onafhankelijkheidsoorlog. De Verenigde Staten van Amerika zijn een feit. Tenerife kan vrij exporteren naar dit land.
Er werd geproost op deze gelegenheid met Madeira wijn, hoogstwaarschijnlijk imitatie Madeira afkomstig van Tenerife.
1785 – 1789
Thomas Jefferson wordt de Amerikaanse ambassadeur in Parijs. Naast Franse wijnen blijft hij een liefhebber van de Tenerife wijnen, niet in de laatste plaats vanwege de financiële steun die de kolonisten kregen tijdens de onafhankelijkheidsoorlog.
Thomas Jefferson
1801 -1809
Thomas Jefferson president van de Verenigde Staten.
In Het Witte Huis, in gebruik genomen in 1800, speelden de Canarische wijnen wederom een belangrijke rol tijdens ontvangsten en plechtigheden
Thomas Jefferson wordt ingezworen als 3de president van de Verenigde Staten van Amerika
1815
Na zijn presidentschap ontwierp Jefferson zijn eigen huis “Monticello” in Virginia met een enorme wijnkelder waar hij grote hoeveelheden Franse en Canarische wijnen bewaarde. Zijn oude vrienden vergat hij niet.
Het huis van Thomas Jefferson, Monticello
1819
Sir Walter Scott noemt Canary in de bekende roman Ivanhoe. Dit is opmerkelijk omdat Ivahoe in de 12de eeuw speelt en Canarische wijn in die periode, nog niet bestond.
Het verhaal van Ivanhoe, warm aanbevolen door Victor Hugo
1852
De Canarische eilanden krijgen door een Koninklijk Besluit, genomen door Isabella II van Spanje, vrijhandelsrechten. Hierdoor staat de Canarische markt nu ook open voor goedkope import producten. Dit is heel slecht voor de Canarische landbouw. Weliswaar kunnen Canarische producten nu goedkoop geëxporteerd worden, maar producten kunnen nu ook vrij geïmporteerd worden. Hierdoor werden de lokale opbrengsten van met name graan, aardappelen en sinaasappelen sterk verminderd.
1852-1878
De wijncultuur van Tenerife wordt een enorme klap toegebracht door het uitbreken van een druivenziekte, de meeldauw.
Isabella II van Spanje geschilderd in 1852
1869
Opening Suez kanaal, dit heeft grote invloed op de scheepvaartbewegingen naar en langs Tenerife.
1870-1880
De druiventeelt gaat op een bescheiden schaal door. Er is echter een totaal gebrek aan de kwaliteitsverbetering van de wijn. Wijn wordt vooral voor eigen consumptie gemaakt en hoogstens verkocht aan dorpelingen en in de plaatselijke kroeg.
Eind 19de - begin 20ste eeuw
Door de slechte economische situatie en vooruitzichten emigreren veel mannelijke Canario's naar Cuba, Venezuela en Mexico.
Vertrek van een schip met emigranten vanuit Tenerife. Op weg naar een betere toekomst.
Percelen met wijnstokken worden gerooid, men gaat terug naar vroegere landbouw producten zoals graan, aardappelen en tomaten.
Veel landeigenaren hielden echter een stukje wijngaard voor eigen gebruik aan.
Tomatenplantage op Tenerife met aan de randen wijnstokken. 1920
De Bananen cultuur.
Peter Spenser Reid, op Tenerife sinds 1867, importeert goederen uit Engeland en Ierland. Om de schepen niet leeg terug te laten gaan, exporteerde hij in 1878 als eerste bananen naar Engeland .
Engelse investeerders zoals Fyffes, Elder-Dempster scheepvaart, Wolfson en Yeoward gingen met succes experimenteren met bananen rassen in de Valle de la Oratava en het vervoeren van bananen in speciale bananenschepen.
Bananen veiling Puerto de la Cruz rond 1890
Zij kopen veel land op voor deze nieuwe agrarische activiteit.
De haven en de opslagcapaciteit van Puerto de la Cruz wordt verder aangepast.
Fyffes exporteerde vanaf 1888 Tenerife bananen op grote schaal met een reguliere scheepvaartlijn van Elders-Demster Ltd.
Poster van de scheepvaartonderneming Elder, Dempster & Co
1911-1924
Door het aanbod van goedkope bananen uit Centraal Amerika en de blokkade van de Canarische eilanden door de Duitsers tijdens de 1ste wereldoorlog, komen de Canarische eilanden in een zware crisis.
De vruchtbare maar nu verwaarloosde landbouw terrassen op Zuid-Tenerife. In het Noordwesten zijn ze nog volop in gebruik voor kleinschalige landbouw.
Ook de duikbotenoorlog tussen Engeland en Duitsland zorgde voor de isolatie van de Canarische Eilanden.
55% van de landbouwgronden wordt opgegeven.
In het zuiden van Tenerife is dit aanzienlijk meer.
Kijk zelf maar rond. Alle terreinen waar terrassen zijn aangelegd waren 100 jaar geleden agrarische grond.
Aardappelen en tomaten werden hier voornamelijk verbouwd.
De aardappel werd rond het midden van de 16de eeuw door de Spanjaarden vanuit Zuid-Amerika via de Canarische eilanden in Spanje geïntroduceerd en later gecultiveerd. Hetzelfde gebeurde met de tomaat die door de conquistadores in midden Amerika werden ontdekt.
Wat veelal overbleef is een klein perceeltje vlak bij huis van een paar honderd vierkante meter waar producten voor eigen gebruik worden geteeld, afgezet met een buitenrand van druivenstokken.
1929
De beurskrach (of -crash) van 1929 was de eerste beurskrach met wereldwijde catastrofale gevolgen en begon in New York. Hierna volgde de Grote Depressie, ook sterk merkbaar op de Canarische Eilanden
1936
Franco begon vanuit Tenerife, waar hij naartoe was verbannen, de Spaanse burgeroorlog door zich via list en bedrog bij zijn troepen in Marokko te voegen.
Franco was maar 120 dagen op Tenerife.
Voor de wijncultuur had hij geen betekenis. Franco was geheelonthouder.
1980
In het midden van de jaren 1980 is er een renaissance van de wijn industrie. De kwaliteit wordt enorm verbeterd en ook de kwantiteit neemt toe.
Denominación de Origin.
Dit reglement bepaald o.a. het gebied, de productie per hectare aan druiven dat geoogst mag worden, welke druiven variëteiten er mogen worden gebruikt, dat de wijn in het D.O. gebied gebotteld moet worden en nog een aantal zaken om de originaliteit en de kwaliteit van de wijnen uit een bepaald gebied te beschermen.
Tenerife heeft 5 D.O.’s.
Het is een vrij langdurig proces omdat er niet over één nacht ijs gegaan wordt met veel controle door
landelijke autoriteiten van het Ministerie van Landbouw, Visserij en Voedsel
Dit zijn de stappen de genomen moeten worden.
De wijnmakers en wijnboeren verenigen zich in Tacorante-Acentejo en vragen de Denominación aan.
In 1985 wordt de Dominación Específica verleend en
in 1990 de Denominación de Origin Privisional.
In 1992 krijgt Tacoronte - Acentejo uiteindelijk zijn Denominación de Origin.
De 1ste D.O. op Tenerife
De Canarische Eilanden hebben 10 D.O.’s, waarvan 5 op Tenerife.
Dezelfde procedure werd gevolgd door:
Ycodes-Daute-Isora, D.O. in 1994
Abona, D.O. in 1995
Valle de Orotava, D.O. in 1995
En Valle de Güímar, D.O. 1996
De D.O.’s van Tenerife met bijbehorende etiket dat op de fles moet staan.
Elke DO heeft zijn specifieke signatuur via een etiket op de fles.
2000-2002
Landeigenaren hadden vaak nog een kleine wijngaard voor eigen gebruik. Met de introductie van de Euro zagen veel landeigenaren en lokale investeerders het opzetten van nieuwe bodega's met de modernste machines en apparatuur als een perfecte mogelijkheid om van hun peseta's af te komen. Deze investeringen gaven een nieuwe impuls aan de doorbraak van kwalitatief hoogstaande wijnen van Tenerife.
Pneumatische druivenpers
Temperatuur gecontroleerde wijntanks en wijnvaten van Frans eikenhout. Ook de hele ruimte is temperatuur gecontroleerd.
Betonnen eivormige wijntanks.
Algemeen
Vinificatie:
De bodega’s op Tenerife variëren met de wijnproductie technieken of vinificatie.
Van de van oudsher traditionele wijnproductie tot de meest moderne, technisch meest geavanceerde vinificatie methodes.
Langs beide wegen worden prima resultaten bereikt.
Het uitdunnen van de druiventrossen.
Klimatologische omstandigheden:
Tenerife is in wezen een mini continent met veel invloeden van buitenaf.
Het eiland heeft verschillende klimatologische omstandigheden, van dagelijks brandende zon tot nevel, mist en regen.
De wijnranken groeien van zeeniveau tot een hoogte van meer dan 1000 meter, op vlakten, steile hellingen en in nauwe valleien met grote temperatuurverschillen.
Zelfs de Atlantische Oceaanwind speelt een rol van betekenis.
Tenerife, een mini continent.
Bodemsamenstelling:
Er is een enorme variatie in bodemsamenstelling. Van vulkanisch lavakorrels tot lavazandgronden, van rotsbodem tot kleigrond met vulkanische as invloeden.
Wijnranken cultivering:
Elk gebied heeft zijn eigen cultivering methodes voor de wijnranken.
Druivenrassen:
De Spaanse kolonisten kwamen vanaf ca. 1500 naar Tenerife met hun wijnstokken. Tel daar bij op de immigranten die er zich door de jaren heen vestigden, dan zal het niet verbazen dat Tenerife het eiland is met waarschijnlijk de grootste druiven variëteit ter wereld.
De Canarische Eilanden werden gevrijwaard van de phylloxera insecten uitbraak in Europa aan het eind van de 19 eeuw waardoor de historische druivenrassen gespaard bleven
Een recent onderzoek met DNA technieken heeft uitgewezen dat er ten minste 82 variëteiten op het eiland zijn.
Hiermee sluit ik de rubriek “De Geschiedenis van de Tenerife wijnen” af.
Er wordt dan ingegaan op de hedendaagse ontwikkelingen van de 5 Dominacións de Origin van Tenerife. Druivensoorten, bodemsamenstellen, klimatologische verschillen en algemene karakteristieken van de wijnen uit zo’n D.O.
Ook zal ik mijn favoriete wijnen per D.O. met jullie delen.
Tino Zundorf
Eerst link aanpassen
Pagina: wijnen op Tenerife
deteiding.nl