Gevolgen van de bosbranden op tenerife.

Er zal nog heel lang doorgepraat worden over de branden op Tenerife die wereldnieuws werden.

Er wordt gesproken over het verlaten en vervolgens verwaarlozen van de hoger gelegen landbouwgebieden. Het vele gras en struikgewas dat in die verlaten gebieden spontaan ontstond werd zo tot een ideaal verspredingsmechanisme voor het vuur.

Sommige onderzoekers noemen de laatste herbebossing als problematisch. De overbevolking van Canarische dennensoorten in een aantal gebieden heeft geleid tot een dichtheid die functioneerde als enormen brandstofcellen.

Anderen denken wereldwijd en noemen de klimaatverandering als grootste oorzaak.

Er is ook een neutrale standpunt te horen, de 30-30-30 regel, meer dan 30 graden warmte , minder dan 30% luchtvochtigheid en een wind hoger dan 30 km/per uur.

Ook zonder glazen bol is te voorzien dat dit onderwerp voor de nodige discussies zal gaan zorgen waarbij nu al vast staat dat de verschillende meningen, al of niet onderbouwd, niet snel bij elkaar zullen komen in een gemeenschappelijke conclusie.

Een voor de hand liggende reden is de enorme dichtheid van de bossen met Canarische dennen. Takken van verschillende bomen grijpen metershoog in elkaar en steken elkaar daardoor in de brand. Die dennenbomen verliezen elk jaar één derde deel van hun naalden waarvoor nieuwe naalden terugkomen. De gevallen naalden die men hier "pinocha" noemt werden vroeger van de grond geraapt en als een soort stro in de stallen voor het vee gebruikt. Dat gebeurt nu niet meer waardoor er tot 30 centimeter hoge lagen naalden op de rond onder de bomen lag. Die naalden verbranden vaak niet volledig maar kunnen wel onder het oppervlak blijven smeulen, een beetje zoals de veenbranden die wij kennen. Dit is verraderlijk, omdat het vuur op onverwachte plaatsen plotseling kan oplaaien. Het dagen later plotseling branden van gebieden vindt daar z´n oorzaak. Het is niet uit te sluiten dat na vandaag het opleven van vuren door smeulende rsten nog doorgaat. Immers alle mogelijke bronnen van hernieuwde branden zullen moeten verdwijnen voordat het echt over is.

De orografie van Tenerife ofwel de vorm van het terrein en de bergen met z´n baranco´s en diepe kloven op de plaatsen waar het vuur lastig te bestrijden was speelde daarbij een belangrijke rol. Zo kwam het dat de brandweer vuurhaarden niet kon bereiken door de steile hellingen of de ontoegangkelijkheid van de gebieden voor brandweerauto´s. Tenerife kent gebieden waar ervaren bergbeklimmers maar nauwelijks kunnen komen maar waar wel veel bossen zijn. De orografie van het eiland heeft ook in vloed op het weer in de bergen. Regelmatige wandelaars weten en herkennen dat maar al te goed. In het algemeen heeft de vorm en ligging van hoge bergen invloed op de weerpatronen en de luchtcirculatie. Op lokaal niveau hebben bergen ook invloed op het weer. Het reliëf van de aarde beïnvloedt in en rond de baranco´s en daarboven de bewolking, de temperatuur, de wind en de regen of nevel.
Bij het blussen van branden speelt met name de wind een verradelijke rol. Op onverwachte momenten kan het vuur zich plotseling tegen de brandweer keren en moet het blussen in een zone gestaakt.

Verdwijning van vegetatie.
Door de brand is één van de Teide-iconen, de Retama del Teide ofwel de Teide bezem, voor een aanzienlijk deel verdwenen. Het kost deze langzaam groeiende struik 20 tot 25 jaar jaar om weer de omvang te bereiken die het voor de branden had. Positief is dat de oeroude laurisilva bossen de voortgang van de branden beter hebben weerstaan en dat de Canarische den over enkele maanden al weer nieuwe naalden zal gaan krijgen. Over andere soorten van vegetatie is nog maar weinig informatie, men is nu druk bezig om invertarisaties te maken.

39 vogelsoorten bedreigd.

De branden op Tenerife zijn een bedreiging voor 39 vogelsoorten die in verschillende habitats met een grote diversiteit aan ecosystemen leven. Met name de Canarische dennen en het laurierbos (een subtropisch nevelwoud) zijn getroffen.
De bedreiging is aanzienlijk voor de grote bonte specht, de sperwer, zangvogels zoals de herrerillo of de gewone kanarie en blauwvinken van Tenerife. Deze laatste, een vogel die vrijwel alleen op Tenerife vookomt zou veel van zijn leefgebied kunnen verliezen omdat deze vogel vrijwel uitsluitend van de Canarische dennen afhankelijk is. De aanhoudende brand heeft veel vogels gedwongen te vluchten en elders hun leefgebied te zoeken.

Aangetaste vegetatie.

30 en 40 procent van de bossen binnen de omtrek van de brand is ernstig aangetast maar in de overige 60 tot 70 procent kan de natuur in vrij korte tijd weer opleven.

De overtuiging groeit daardoor dat de bergen zich goed zullen herstellen, zoals het altijd in de geschiedenis van  Tenerife gebeurd is bij andere grote branden en vulkaanuitbarstingen. De endemische soorten hebben een door evolutieprocesen bepaalden weerstand tegen bosbranden en vulkaanuitbarstingen zoals we dat heel sterk bij de Canarische den zien.

Bij soorten die wat minder tegen branden kunnen zoals de Retama del Teide ofwel de Teide-bezem kan het herstel veel langer duren en dat zou duiden op wellicht onherstelbare schade aan de bijzondere habitat waarin deze struik en andere vegetatie groeit.

Gelukkig bevinden zich binnen het omvangrijke gebied waarin de branden hebben gewoed ook grote stukken bos met geen of minimale schade en delen die geërodeerd zijn maar dat die erosie de kans aan andere boom- en struiksoorten geeft om zich een plek in de open gebieden te veroveren waardoor de biodiversivteit van de bossen zal toenemen.

Vogels.
De brand op Tenerife heeft het leefgebied van 39 vogelsoorten aangetast in beschermde gebieden met grote ecologische waarde, waaronder het Teide National Park. Het meest getroffen deel is het Corona Forrestal dat het Nationale park omringt. Het zal voor veel vogels lastig worden om een nieuwe habitat te vinden nu er zoveel natuur voor hen verdwenen is.
De zeldzame blauwe vink zal wellicht z´n toevlucht zoeken in tuinen maar zal daar geen of nauwelijks voeding vinden omdat deze vogel sterk gebonden is aan bossen met de Canarische den. De blauwe vink komt alleen voor op het Canarische eiland Tenerife en in kleine aantallen op Gran Canaria. U herkent de vogel vast wel als u de video heeft gezien. De vogel is 16 tot 18 cm lang.

Wat zijn de gevolgen voor de bossen?

Het hele gebied van de Corona Forrestal is 41067 hectare groot en alle branden van de afgelopen dagen waren in dat gebied of hebben daar gewoed. Zie nogmaals het kaartje hiernaast. Het groene gebied is het corona forrestal. Dat betekent dat nu al meer dan 20% van het corona forrestal verbrand is. 8400 hectare.
Dit gebied is in z´n geheel een natura 2000 gebied en dus zwaar beschermd. De afgelopen jaren is er hard gewerkt om het in goede conditie te houden, zo niet te verbeteren en dat wordt nu dus voor een substantieel deel in 5 of 6 dagen te niet gedaan.
We hebben het dan nog niet over de unieke en oeroude laurierbossen boven Tacoronte en El Sauzal.

De afgelopen dagen zijn er 28 vragen binnengekomen omdat we schrijven dat een Canarische den wel kan branden maar niet kan verbranden en na een paar maanden al weer verse naalden op de takken krijgt. Een deel van de vragenstellers geloofd dit niet en een ander deel vraagt zich af of de canarische den ook kan herstellen bij de hoge temperaturen waaraan ze nu worden blootgesteld.
Het antwoord is dat we dat af moeten wachten maar zeker is dat canarische dennen ook weer naalden kregen na de vulkaanuitbarsting op La Palma. Een deel daarvan stond met het onderste deel van de stam in de gloeiende lava. We blijven hopen dat we de corona forrestal bossen binnen enkele jaren weer in een groene kleur kunnen zien.

Als er brand komt, of al is, in de prachtige laurierbossen zijn die wel voor de eeuwigheid verloren.

Een canarische den kán niet verbranden.

De rit op de video over de TF-24 lijkt wellicht wat eentonig maar de weg loopt op 2200 tot 2700 meter hoogte over de bergkam heen en biedt aan weerszijden spectaculaire vergezichten over het eiland en de omliggende eilanden. Dat zal zo blijven ook al zijn de uitzichtpunten van hun aankleding ontdaan. Maar zoals eerder geschreven, een canarische den brandt goed maar kan niet verbranden. Na een paar maanden komen de eerste naalden alweer te voorschijn en na drie jaar zijn de bomen weer groen. Gelukkig . . .